از فوارهها در دوران باستان چگونه استفاده میکردند؟
فواره یک آبریز تزئینی است که برای تخلیه آب استفاده میشود. همچنین دارای ساختاری است که آب را خیلی زیبا سرازیر یا به طور چشمگیری به هوا پرتاب میکند.
در ایام قدیم که لولهکشی درستی نبوده است فوارهها صرفاً جنبهی کاربردی داشته است نه تزئینی و به چشمهها یا قناتها و حتی آبشارها متصل بوده است.
ساکنین از فوارهها در دوران باستان برای استحمام و شستشوی و یا برای تأمین آب آشامیدنی شهرها و روستاها استفاده میکردنند. در آن زمان (تا اواخر قرن نوزدهم) اغلب فوارهها با نیروی گرانش و جاذبهی زمین کار میکردند و به منبع آبی که بالاتر از فواره بود، مانند مخزن یا قنات نیاز داشتند تا جریان آب به راحتی سرازیر شود.
کاربرد فوارهها در دوران باستان
علاوه بر تأمین آب آشامیدنی و دیگر استفادههای کاربردی، از فوارهها برای تجلیل از سازندگان آن و تزئین استفاده میشد.
فوارههای رومی با نقاب برنزی یا سنگی از حیوانات یا قهرمانان طراحی و تزئین شده بودند.
در قرون وسطی، طراحان باغ رومی و مسلمان از فوارهها برای ساختن نسخههای بسیار سادهی باغهای بهشتی استفاده میکردند.
لوئیس چهاردهم پادشاه فرانسه از فوارههایی که در باغ ورسای قرار داده بود برای نشان دادن قدرت خود بر طبیعت استفاده کرد.
فوارههای تزئینی تمدن باروک رم در قرون 17 ام و 18 ام نقطهی ورود قناتهای بازسازیشده رومی را نشان میداد و پاپهایی را که دستور ساخت آنها را داده بودند تجلیل میکرد و بالا میبرد.
اواخر قرن نوزدهم، هنگامی که لولهکشی داخلی به منبع اصلی آب آشامیدنی تبدیل شد، انواع فواره آبنما در شهر صرفاً کاربرد تزئینی گرفتند.
همچنین پمپهای مکانیکی جایگزین گرانش و جاذبهی زمین شدند و به فوارهها اجازه دادند آب را پس از پاشش دوباره بگیرد و همان آب را دوباره پمپاژ کند.
فوارهای در دریاچه ژنو که در سال 1951 ساخته شد، آب را 140 متر به هوا پمپاژ میکند.
بلندترین پرتاب آب فوارهای در جهان متعلق به فواره ملک فهد (King Fahd) در شهر جدهی عربستان سعودی است که آب را تا ارتفاع 260 متری بالای دریای سرخ میریزد.
در حال حاضر از فواره آبنما برای تزئین و زیبایی پارکها و میادین شهرها استفاده میشود.
این فوارههای موزیکال و متحرک، نورهای رنگی و موسیقی ضبط شده را که توسط کامپیوتر کنترل و با هم هماهنگ میکند و برای جلوههای دراماتیک ترکیب میکند.
تمدنهای قدیمی حوضهای سنگی را برای جذب آب از کوهها و نگهداری آب آشامیدنی میساختند.
حوض سنگی حکاکی شده، مربوط به حدود 2000 سال قبل از میلاد، در بناهای خرابه شهر باستانی سومری لاگاش که عراق امروزی حساب میشود کشف شد.
آشوریان باستان مجموعهای از حوضهها را در تنگه رودخانه کامل ساختند که در صخرههای جامد حک شده بود و توسط کانالهای دست ساز کوچکی به هم متصل میشد و به یک نهر پر آب میرسید.
پایینترین حوض با نقشهای برجسته حک شده دو شیر زیبا تراشیده شده بود.
مصریان در زمان باستان سیستمهای خلاقانهای برای بالا بردن آب از رود نیل برای نوشیدن و آبیاری و دیگر استفادهها داشتند، اما بدون منبع آب بالاتر نمیتوان آب را با نیروی جاذبه به جریان انداخت.
فواره مصری در معبد دندرا
یونانیان باستان از قناتها و فوارههایی که با گرانش کار میکردند برای توزیع آب استفاده میکردند.
به گفته مورخان باستان، در قرن ششم قبل از میلاد در آتن، کورینت و دیگر شهرهای یونان باستان، فوارهها به عنوان نقطه نهایی قناتهایی که آب را از چشمهها و رودخانهها به شهرها میبردند، وجود داشت.
در قرن ششم قبل از میلاد، حاکم آتن، Peisistratos، فواره اصلی آتن، Enneacrounos را در آگورا یا میدان اصلی معروف ساخت. این فواره دارای 9 توپ بزرگ بود که آب آشامیدنی را برای ساکنان محلی را مهیا میکرد.
آبنما و فوارههای جهان اسلام
پس از گسترش اسلام، اعراب شروع به ایجاد باغهایی اسلامی را در شهر خود کردند به علت طراحی و معماری جذاب آنها سریعا معروف شدند.
باغهای بهشتی، به شکل صلیب، با چهار کانال دست ساز نشاندهنده رودخانههای بهشت، که چهار قسمت جهان را تقسیم میکردند.
آب گاهی از فوارهای در وسط صلیب بالا میآمد که نمایانگر چشمهای است که در قرآن مجید سرچشمه نهرهای بهشتی توصیف شده است.
اواسط قرن نهم، برادرهای بانو موسی، سه نفر از مخترعان بلند آوازهی ایرانی، توسط خلیفه بغداد مأمور شدند تا دانش مهندسی جهان یونان و روم باستان را به طور خلاصه ارائه دهند.
آنها کتابی با عنوان کتاب ابزارهای مبتکرانه کتابت کردند که در آن آثار مهندس قهرمان یونانی قرن اول اسکندریه و دیگر مهندسان و همچنین بسیاری از اختراعات خود را شرح میداد.
آنها فوارههایی را که یونانیها در معماری خود استفاده کرده بودند که آب را به اشکال مختلف شکل میداد و توسط یک پمپ آب با نیروی باد کار میکرد توصیف کردند، اما دقیقا مشخص نیست که آیا هیچ یک از فوارههای آنها واقعاً ساخته شده است یا خیر.
پادشاهان ایرانی در قرون وسطی در کاخها و قصرها و باغهای خود سیستمهای پاشش آب و فوارههای پیچیدهای داشتند.
آب توسط لولهای از منبعی بزرگ در ارتفاع بالاتر به داخل کاخ منتقل میشد.
پس از ورود به قصر، از سوراخ کوچکی در سنگ مرمر یا زیور آلات سنگی یا مسجمه طراحی شده بیرون میآمد و در حوض یا کانالهای قصر ریخته شد. باغهای پاسارگاد دارای سیستم کانالهایی بودند که از حوضی به حوض دیگر جاری میشدند که هم باغ را آبیاری میکردند و هم صدای لذت بخشی میدادند.
مهندسان ایرانی همچنین از سیفون (شتر گلو) برای ایجاد فوارههایی استفاده کردند که آب را فوران میکرد یا آن را مانند چشمهای جوشان میکرد. باغ فین در نزدیکی کاشان از 171 کانال متصل به لولهها برای ایجاد فوارهای به نام حوض جوشان استفاده میکرد.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)